زمانی که صحبت از وصول و اجرا می شود، قطعا کسی که مالیاتش را در موعد مقرر پرداخت ننموده احساس ناامنی می کند. این احساس ناامنی ناشی از خطر اقدامات اجرایی اداره وصول و اجرائیات سازمان امور مالیاتی است. اقداماتی نظیر توقیف اموال، بستن حسابهای بانکی، ممنوع المعامله کردن مودی، ممنوع الخروجی و … که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می شویم. پس با ما همراه باشید.
نقطه شروع
در ماده 210 ق.م.م نقطه شروع عملیات وصول و اجرا ذکر شده است. آنجایی که مودی مالیاتی قطعی شده خود را ظرف مدت 10 روز پرداخت نکرده است. در اینجا اداره امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می‌کند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ کلیه بدهی خود را بپردازد یا ترتیب پرداخت آن را به اداره امور مالیاتی بدهد.
برگ اجرایی در سه نسخه تهیه، یک نسخه در پرونده بایگانی نسخه دیگر به مودی ابلاغ و نسخه سوم با قید تاریخ ابلاغ به مودی به امضای مودی و مامور ابلاغ رسیده جهت ضبط در پرونده مربوط به قسمت اجرا اعاده می شود.
توقیف اموال
در صورتی که مودی ظرف یک ماه از ابلاغ برگ اجرایی بدهی خود را پرداخت نکند و یا ترتیب پرداخت آن را ندهد، متاسفانه به موجب ماده 211 به اندازه بدهی مودی اعم از اصل و جرایم متعلق به اضافه ده درصد بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد شد. هرگاه اموال منقول مودی تکافوی بدهی او را ننماید یا به اموال منقول دسترسی نباشد از اموال غیرمنقول بازداشت خواهد شد.
نکته حائز اهمیت این است که ده درصد مذکور در ماده فوق به عنوان «هزینه رسیدگی» اخذ شده و قابل بخشودگی نیست!!!
آیا تمام اموال مودی به مقدار بدهی قابل توقیف است؟
پاسخ قطعا منفی است. طبق ماده 212 ق.م.م توقیف اموال زیر ممنوع است:
1 ـ دو سوم حقوق حقوق بگیران و سه چهارم حقوق بازنشستگی و وظیفه.
2 ـ لباس و اشیا و لوازمی که برای رفع حوائج ضروری مودی و افراد تحت تکفل او لازم است و همچنین آذوقه موجود و نفقه اشخاص واجب النفقه مودی.
3 ـ ابزار و آلات کشاورزی و صنعتی و وسایل کسب که برای تامین حداقل معیشت مودی لازم است.
4 ـ محل سکونت به قدر متعارف.
متاسفانه ذکر واژه هایی کیفی مانند «حوائج ضروری»، «حداقل معیشت» و «متعارف» در این ماده که تعریف واضحی ندارند ممکن است سبب برخی سوء برداشت ها شود.
فروش اموال توقیف شده
طبق ماده 31 آیین نامه اجرایی وصول مالیاتها:
هرگاه مودی تا انقضای ده روز از تاریخ توقیف اموال طلب دولت را تادیه ننماید اموال توقیف شده از طریق مزایده و انتشار آگهی به فروش رسیده و طلب دولت و کلیه هزینه ها از حاصل فروش برداشته میشود مگر اینکه راجع به پرداخت بدهی با قسمت اجرا توافق شود که در این صورت با اجازه وزارت امور اقتصادی و دارایی بدهی ظرف مدت معینی که در هرحال از تاریخ ابلاغ مالی قطعی بیش از سه سال نخواهد بود طبق سند رسمی یا اخذ تضمین کافی تقسیط خواهد شد.
به کجا شکایت کنیم؟
طبق ماده 216 ق.م.م مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی‌که طبق مقررات اجرایی مالیاتها قابل مطالبه و وصول می‌باشد هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود.
لازم به ذکر این نکته است که شکایت از اقدامات اجرایی مانع جریان عملیات اجرایی نیست مگر اینکه هیئت حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 216 قانون مالیات های مستقیم برای رسیدگی قرارتوقف موقت عملیات اجرایی را صادر نماید. این قرار زمانی صادر خواهد شد که مودی به مقدار کل مبلغ بدهی به علاوه ده درصد وجه نقد به حساب سپرده معین واریز و یا تضمین مورد قبول هیئت بسپارد.
در اینجا یک استثنا نیز وجود دارد. درصورتی که هیئت دلایل شاکی را قوی بداند و یا شکایت شاکی مستند به سند رسمی یا احکام قطعی مراجع قضایی یا اسناد اداری باشد، میتواند بدون اخذ تامین قرار توقف عملیات اجرایی راصادر نماید.