مالیات پزشکان یکی از بخش‌های مهم و حساس مالیاتی است که به طور خاص بر پزشکان و حرفه‌ای‌های حوزهٔ پزشکی تأثیر می‌گذارد. هدف اصلی مالیات پزشکان، جمع‌آوری درآمدهای مالیاتی است که به عنوان نمونه‌ای از درآمدهای فردی مشمول مالیات، از فعالیت‌های پزشکی حاصل میشود. برخلاف سایر حرفه‌ها، پزشکان باید در کنار تخصص و تلاش‌های حرفه‌ای خود، موارد مالیاتی خاص خود را نیز در نظر بگیرند. این مسئولیت‌ها شامل تهیه اظهارنامه مالیاتی، پرداخت مالیات، ثبت دقیق درآمدها و هزینه‌ها و سایر امور مالیاتی مرتبط با فعالیت‌های پزشکی میشود. بدین منظور حتما پزشکان باید از خدمات مشاوره مالیاتی نیز بهره مند شوند.
در سال های اخیر به دلایل متعددی چالش میان جامعه پزشکی و سازمان امور مالیاتی بیش از گذشته شده است. البته این امر مختص و محدود به پزشکان نبوده منتهی پزشکان به عنوان قشر پردرآمد همواره یکی از اهداف مالیات ستانی سازمان مالیاتی بوده اند. در این مطلب نگاهی خواهیم داشت به اهم مسائل مالیات مرتبط با مشاغل پزشکی، درمانگاه ها، بیمارستان ها و کلینیک های تخصصی که براساس آخرین قوانین و مقررات مرتبط تا فروردین ماه 1402 تهیه شده است. با ما همراه باشید.
مالیات پزشکان در سال 1402 چگونه محاسبه میشود؟
قوانین مربوط به مالیات پزشکان
ابتدا لازم به ذکر است که مالیات پزشکان جزو دسته مالیات مشاغل موضوع فصل چهارم از باب سوم قانون مالیات های مستقیم است. بطور کلی براساس ماده 93 قانون مالیات های مستقیم «درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل میباشد».
از سوی دیگر برای محاسبه مالیات مشاغل باید با واژه درآمد مشمول مالیات آشنایی پیدا کنیم. براساس ماده 94 قانون مالیات های مستقیم « درآمد مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات». پس بصورت ساده اگر کل هزینه های یک سال شامل هزینه های اجاره، حقوق، بیمه، خرید لوازم مصرفی، آب و برق و تلفن و ارتباطات، استهلاک دارایی ها، عوارض، شارژ و غیره را از کل مجموع درآمد کسر نماییم به عدد درآمد مشمول مالیات می رسیم.
معافیت مالیاتی سالانه پزشکان
برای محاسبه مالیات به یک آیتم دیگر نیز نیاز داریم و آن هم معافیت مالیاتی سالانه مشاغل است. براساس ماده 101 قانون مالیات های مستقیم «درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا میزان معافیت موضوع ماده (84) این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخهای مذکور در ماده (131) این قانون مشمول مالیات خواهد بود». معافیت مالیاتی موضوع این ماده در سال 1402 مبلغ 475،000،000 ریال و در سال 1401 مبلغ 396،000،000 ریال براساس قوانین بودجه هرسال تعیین شده است.
نرخ محاسبه مالیات پزشکان
همانطور که در ماده 101 نیز اشاره نمودیم درآمد مشمول مالیات پس از کسر معافیت مذکور به نرخ های مندرج در ماده 131 مشمول مالیات است. نرخ های ماده 131 از قرار زیر است:
| از مبلغ (ریال) | تا مبلغ (ریال) | نرخ |
| 1 | 2،000،000،000 | 15% |
| 2،000،000،000 | 4،000،000،000 | 20% |
| 4،000،000،000 | به بالا | 25% |
مثال محاسبه مالیات پزشکان
فرض کنید یک پزشک در سال 1401 مبلغ 10،000،000،000 ریال درآمد ارائه خدمات داشته است. با فرض اینکه جمع هزینه های سال 7،000،000،000 ریال باشد نحوه محاسبه مالیات سال 1401 به صورت زیر است:
محاسبه درآمد مشمول مالیات:
3،000،000،000 = 7،000،000،000 – 10،000،000،000 (درآمد مشمول مالیات)
2،604،000،000 = 396،000،000 – 3،000،000،000 (درآمد مشمول مالیات پس از کسر معافیت 101)
محاسبه براساس ماده 131 :
تا 2،000،000،000 ریال به نرخ 15 درصد = 300،000،000 ریال
مازاد به نرخ 20 درصد = 120،800،000 ریال
جمع دو عدد = 420،800،000 ریال (مالیات بر درآمد سال 1401)
مالیات تکلیفی پزشکان
زمانی که طبق الزامات قانونی و مقرراتی در یک معامله پرداخت کننده وجه مکلف به کسر و ایصال مالیات شخص ذینفع است، به این مالیات اصطلاحا مالیات تکلیفی گفته می شود. درخصوص مالیات تکلیفی پزشکان در قانون مالیات های مستقیم صحبتی نشده است منتهی در قانون بودجه سنوات اخیر همواره حکمی در این خصوص داشتیم.
بند ط تبصره 6 قانون بودجه سال 1402: «کلیه مراکز درمانی اعم از دولتی، خصوصی، وابسته به نهادهای عمومی، نیروهای مسلح، خیریه‌ها و شرکتهای دولتی مکلفند ده درصد (۱۰%) از حق الزحمه یا حق العمل گروه پزشکی که به موجب دریافت وجه صورتحسابهای ارسالی به بیمه‌ها و یا نقدا از طرف بیمار پرداخت میشود، به عنوان علی الحساب مالیات کسر و به نام پزشک مربوط تا پایان ماه بعد از وصول مبلغ صورتحساب به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. مالیات علی الحساب این بند شامل کلیه پرداختهایی که به عنوان درآمد حقوق و کارانه مطابق قوانین بودجه سنواتی پرداخت و مالیات آن کسر میشود، نخواهد بود. حکم ماده (۱۹۹) قانون مالیات های مستقیم در اجرای این جزء جاری میباشد».
نکته اول اینکه واضح است که حکم فوق مربوط به پزشکانی است که بدون وجود رابطه استخدامی و حقوق بگیری مشغول در مراکز درمانی هستند. با پزشکانی که حقوق بگیر هستند مانند احکام فصل مالیات بر درآمد حقوق موضوع فصل سوم از باب سوم قانون مالیات های مستقیم رفتار خواهد شد و مالیات حقوق از ایشان کسر خواهد شد.
نکته دوم اینکه مالیات فوق علی الحساب مالیات شغلی است. یعنی مالیات شغلی که در اظهارنامه ابراز می شود هر میزان که باشد کل مالیات تکلیفی کسر شده از پزشک در آن سال مالیاتی از آن کسر و مازاد قابل پرداخت اظهارنامه خواهد بود.
نحوه محاسبه مالیات پزشکان شاغل
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم درخصوص پزشکانی که استخدام در مراکز درمانی خصوصی و دولتی هستند احکام فصل مالیات بر درآمد حقوق حکم فرما و قابل اجراست. درخصوص مالیات حقوق گرچه در مواد 84 و 85 و 86 قانون مالیات های مستقیم صحبت شده ولی در سالیان اخیر احکام مرتبط با مالیات حقوق در قوانین بودجه سنواتی همان سال آمده که بعنوان مثال در سال 1402 بصورت زیر است.
بند و تبصره 12 قانون بودجه سال 1402:
در سال ۱۴۰۲، سقف معافیت مالیاتی و نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی که تحت عناوینی از قبیل حقوق و مزایا (به استثنای عیدی و کارانه اعضای هیأت علمی بالینی تمام وقت جغرافیایی و پزشکان متخصص بالینی تمام وقت جغرافیایی)، مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق العاده‌ها، اضافه کار، حق الزحمه، حق مشاوره، حق حضور در جلسات، پاداش، حق التدریس، حق التحقیق، حق پژوهش و کارانه اعم از مستمر یا غیرمستمر که به صورت نقدی و غیرنقدی، از یک یا چند منبع، در بخش دولتی و یا غیردولتی تحصیل می نمایند، چه از کارفرمای اصلی و یا غیراصلی (موضوع تبصره (۱) ماده (۸۶) قانون مالیاتهای مستقیم) باشد، به شرح ذیل است:
سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (۸۴) قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی۳۱/۴/۱۳۹۴ در سال ۱۴۰۲ مبلغ یک میلیارد و دویست میلیون (۱.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تعیین میشود.
نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر میباشد:
نسبت به مازاد یک میلیارد و دویست میلیون (۱.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون (۱،۶۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، ده درصد ۱۰%
نسبت به مازاد یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون (۱،۶۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون (۲،۷۶۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، پانزده درصد ۱۵%
نسبت به مازاد دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون (۲،۷۶۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا چهار میلیارد و هشتاد میلیون (۴،۰۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، بیست درصد ۲۰%
نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتاد میلیون (۴،۰۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال به بالا، سی درصد ۳۰%
پزشکان معاف از پرداخت مالیات
بطور کلی معافیت های مالیاتی فصل اول باب چهارم قانون مالیات های مستقیم به معافیت های مالیاتی اختصاص یافته است. در برخی دیگر از قوانین مانند احکام دائمی قوانین توسعه کشور، قانون حمایت از معلولین، قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، قانون حمایت از ایثارگران و … معافیت هایی احصاء شده است. در هیچکدام از قوانین فوق معافیت خاصی برای پزشکان وجود ندارد منتهی در برخی شرایط پزشکان می توانند از معافیت هایی استفاده نمایند؛ مثلا بیمارستان ثبت شده در منطقه آزاد یا پزشکانی که حائز شرایط ایثارگران هستند.
خاطرنشان می سازد که معافیت های مندرج در مواد 101 (معافیت مشاغل) و ماده 84 (معافیت حقوق سالانه) به شرحی که پیش تر عنوان شد به قوت خود باقیست.
طبقه بندی مالیاتی پزشکان
بطور کلی مودیان مالیات بر درآمد موضوع قانون مالیات های مستقیم به دو دسته حقیقی و حقوقی تقسیم بندی می شوند. پزشکانی که بصورت حقوقی (ثبت شرکت) مشغول به فعالیت هستند تابع فصل پنجم باب سوم قانون مالیات های مستقیم (یعنی مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی) می شوند. بحث در این خصوص را به دلیل مفصل بودن به مطلب دیگری موکول می نماییم.
دسته دیگر پزشکانی هستند که بصورت شخص حقیقی مثل راه اندازی مطب یا کلینیک فعالیت دارند. اشخاص حقیقی براساس آیین نامه موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم به سه دسته گروه اول دوم و سوم طبقه بندی می شوند که تکالیف هرکدام از اینها متفاوت می باشد. طبعا تکالیف گروه اول بیشتر و سختگیرانه تر از تکالیف گروه دوم و سوم است.
براساس آیین نامه موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394 اصلاحی آیین نامه مورخ 22/01/1401 به موجب بخشنامه 8840 گروه بندی مشاغل بصورت زیر است.
الف- گروه اول:
اشخاص ذیل از لحاظ انجام تکالیف موضوع این آیین نامه جزو مودیان گروه اول محسوب می‌شوند:
1- کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان.
2- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه یا مراجع ذیربط.
3- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر.
4- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاهها، کلینیک های تخصصی.
5- صاحبان مشاغل صرافی.
6- صاحبان فروشگاه‌های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذیربط.
7- صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک و طراحی سیستم.
8- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و یا باربری.
9- سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل (اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهار نامه عملکرد میباشد. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1397 مبنای گروه‌بندی سال 1399 میباشد) یا آخرین درآمد قطعی شده (فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) آنها بیش از مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد ریال باشد. (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی).
ب- گروه دوم:
سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) دوسال قبل آنها و یا آخرین درآمد قطعی شده آنها ( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) بیش از پنجاه میلیارد ریال و مساوی یا کمتر ازمبلغ یکصد و پنجاه میلیارد ریال باشد. (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی).
ج- گروه سوم:
صاحبان مشاغلی که در گروه های اول و دوم قرار نمی‌گیرند جزو گروه سوم محسوب می‌شوند.
*نکته مهم اینکه براساس تبصره 2 ذیل همین بند در مواردی که مودیان صرفا به فعالیت ارائه خدمت اشتغال داشته باشند، پنجاه درصد نصاب‌های تعیین شده مبنای گروه بندی میباشد. یعنی برای پزشکانی که صرفا ارائه خدمات دارند نصاب ها بصورت زیر است:
درآمد دو سال قبل کمتر از 25،000،000،000 ریال گروه سوم
درآمد دو سال قبل بین 25،000،000،000 تا 75،000،000،000 ریال گروه دوم
درآمد دو سال قبل بالاتر از 75،000،000،000 ریال گروه اول
*نکته مهم بعد اینکه پزشکانی که بصورت شخص حقیقی صاحب بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاهها و کلینیک های تخصصی هستند براساس بند 4 قسمت اول از همان سال اول مشمول گروه اول هستند.
درخصوص تفاوت تکالیف مالیاتی گروه های مختلف در قسمت بعد صحبت خواهیم کرد.
تکالیف مالیاتی پزشکان
اهم تکالیف مالیاتی پزشکان شامل موارد زیر است:
1- ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی در زمان شروع فعالیت
2- تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر که برای اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه سال بعد است. خاطرنشان می سازد که فرم اظهارنامه های مالیاتی گروه های اول دوم و سوم با یکدیگر متفاوت است.
3- نگهداری دفاتر، اسناد هزینه ای و درآمدی (فاکتور فروش رسمی) که البته تکلیف پلمپ و تحریر دفاتر قانونی فقط برای اشخاص گروه اول الزامی است.
4- کسر و پرداخت مالیات حقوق پرسنل براساس قوانین و مقررات مربوطه از جمله ماده 86 قانون مالیات های مستقیم و احکام مرتبط با آن در قانون بودجه هر سال
5- استفاده از پایانه فروشگاهی و دستگاه پوز متصل به پرونده مالیاتی که درآمد پزشک از این طریق به حساب تجاری مربوط به پرونده درآمدی واریز می شود.
در این مطلب سعی شد درخصوص اهم مطالب مرتبط با مالیات پزشکان بحث شود. به یاری خدا در آینده و در مطالب جداگانه ای درخصوص مباحثی همچون مالیات مشاغل مشارکتی پزشکی و نحوه محاسبه مالیات مراکز درمانی ماننده بیمارستان ها و کلینیک ها و پزشکانی که بصورت شخص حقوقی (شرکتی) فعالیت می کنند بحث خواهیم کرد.
آرامحاسب با خدمات مالیاتی خود همواره در کنار پزشکان بوده است. شما نیز از برای امور مالیاتی پزشکی خود نیاز به کمک داشتید با ما تماس بگیرید.