مالیات استارتاپها و کسب و کارهای اینترنتی چگونه محاسبه می شود؟

با توجه به پیشرفت و رشد کسب و کارهای آنلاین و مجازی و یا اصطلاحا استارتاپ ها در کشور در چند سال گذشته، یکی از موضوعاتی که پس از چالش های بیزینس مدل، چالش های فنی و زیرساختی، بازاریابی، تبلیغات و فروش توجه مدیران و صاحبان این کسب و کارها را به خود جلب نمود مباحث حقوقی، مالی، مالیاتی و بیمه ای بود تا آنجا که برخی از این کسب و کارها تنها بدلیل مشکلات مالیاتی یا بیمه ای و بدهی ها و جرایم متعلق مجبور به تعطیلی و شکست شدند.
بعلاوه با توجه به سخت گیری های سازمان امور مالیاتی و قانون گذار در حوزه مالیات که بخصوص در دو سال اخیر کاملا محسوس بوده توجه بیش از پیش به این موضوع از طرف مدیران استارتاپ ها در حال حاضر بسیار حائز اهمیت می باشد. در این مطلب قصد داشتیم درخصوص مباحث مالیاتی استارتاپها و کسب و کارهای آنلاین با شما صحبت کنیم.

کسب و کار حقیقی یا ثبت شرکت؟!

اولین سوال (که ازقضا یکی از مهمترین سوالات نیز هست) برای مدیران استارتاپ ها پیش می آید این است که کسب و کار را در قالب چه مدلی پیش ببرم؟ حقیقی کار کنم یا حقوقی؟ پاسخ به این سوال به عوامل بسیاری بستگی دارد از جمله این که:
آیا قصد توسعه کسب و کار را دارید یا خیر؟ اگر بله تا چه میزان؟
بودجه هزینه ای شما چقدر است؟
آیا قصد جذب سرمایه دارید؟
محصول یا خدمت شما چیست؟
حجم فروش و درآمد ماهانه/سالانه چقدر است؟
چند نفر هستید؟ آیا شریک دارید؟
و سوالات دیگری از این دست که با پاسخ دادن به این سوالات می توان تصمیم نهایی اتخاذ نمود که حقیقی کار کنید یا حقوقی.
مثلا فرض کنید یک فریلنسر که خودش و به تنهایی به انجام امور طراحی گرافیک مشغول است. قصد جذب سرمایه ندارد، حوصله انجام تکالیف متعدد مالیاتی را ندارد و استخدام کارمندی هم در کار نیست. برای این شخص قطعا کار بصورت شخص حقیقی بسیار و بسیار بصرفه تر و عاقلانه تر است.

تکالیف مالیاتی استارتاپ ها و کسب و کارهای آنلاین

تکالیف مالیاتی با توجه به اینکه شما حقیقی کار کنید یا حقوقی می تواند متفاوت باشد. منتهی برخی از این تکالیف مشترک است. در سال 1397 سازمان امور مالیاتی طی یک اطلاعیه دو صفحه ای بصورت اجمالی تکالیف مالیاتی کسب و کارهای فعال در فضای مجازی را عنوان نمود که هم رفع ابهامی باشد برای کسانی که درمورد مشمول مالیات بودن این کسب و کارها دچار شک و تردید بودند و هم جنبه اطلاع رسانی (در حد رفع تکلیف) داشته باشد. این اطلاعیه را می توانید از لینک زیر مشاهده بفرمایید.
اطلاعیه سازمان امور مالیاتی در خصوص تکالیف مالیاتی کسب و کارهای فعال در فضای مجازی
در زیر به برخی مهمترین تکالیف مالیاتی استارتاپ ها اشاره می کنیم و در خصوص هرکدام توضیحاتی خدمت شما ارائه می گردد:

1- ثبت نام و تشکیل پرونده در نظام مالیاتی

اولین تکلیف شما ثبت نام در نظام مالیاتی از طریق سامانه ثبت نام به نشانی www.tax.gov.ir است. قوانین مربوط به ثبت نام اشخاص حقیقی و حقوقی در نظام مالیاتی به شرح زیر می باشد:
تبصره 3 ماده 177 قانون مالیات های مستقیم:
صاحبـان مشاغل مکلفند ظرف چـهار ماه از تاریخ ‌شروع فعالیت مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محـل اعلام نمایند.
عدم انجام دادن تکلیف فوق در مهلت مقرر مشمول جریمه‌ای ‌معادل ده درصد (10%) مالیات قطعی و نیز موجب محرومیت از کلیه تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی تا تاریخ شناسایی توسط اداره‌ امور مالیاتی خواهد بود. این حکم در مورد صاحبان مشاغلی که ‌برای آنها از طرف مراجع ذیربط پروانه یا مجوز فعالیت صادر گردیده است‌، نخواهد بود.
فصل دوم آیین نامه تبصره 3 ماده 169 قانون مالیات های مستقیم:
اشخاص حقوقی و صاحـبان مشاغل موضـوع قانون مکلف اند با رعایت ضوابط و مقررات این آیین نامه و به ترتیبی که سازمان اعلان می نماید، نسبت به ثبت نام در نظام مالیاتی کشور اقدام نمایند.

2- ثبت نام در نظام ارزش افزوده

اگر شما جزء کسب و کارهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشید مکلف به ثبت نام در نظام ارزش افزوده از طریق سایت www.evat.ir (سامانه عملیات الکترونیک مالیات بر ارزش افزوده) و انجام تکالیف مندرج در این قانون نیز هستید. بدین منظور ابتدا باید با مراجعه به فراخوان های هشتگانه سازمان بررسی کنید که آیا مشمول یکی از این فراخوان ها می شوید یا خیر.

برای مشاهده اطلاعات تکمیلی به مقاله مالیات بر ارزش افزوده مراجعه کنید.
فراخوان های هشتگانه ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی

3- صدور صورتحساب فروش

شما بعنوان یک مودی مالیاتی ملزم هستید برای هر فروش و ارائه خدمات یک صورتحساب یا فاکتور براساس مشخصات و مولفه هایی که قانون مشخص کرده صادر نمایید. به مواد قانونی زیر دقت کنید:
ماده 1 آیین نامه موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم:
صورتحساب فروش کالا یا ارائه خدمات فرمی است که در موارد فروش کالا یا ارائه خدمات بصورت دستی با شماره سریال چاپی و یا ماشینی با شماره سریال ماشینی و یا توسط سامانه صندوق فروش (صندوق ماشینی یا مکانیزه فروش) صادر می گردد.
ماده 169 قانون مالیات های مستقیم:
اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه کنند.
ماده 19 قانون مالیات بر ارزش افزوده:
مودیان مکلفند در قبال عرضه کالا یا خدمات موضوع این قانون، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می شود، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج و وصول نمایند. در مواردی که از ماشین های فروش اسنفاده می شود، نوار ماشین جایگزین صورتحساب خواهد شد.
تبصره- کالاهای مشمول مالیات که بدون رعایت مقررات و ضوابط این قانون عرضه گردد، علاوه بر جرائم متعلق و سایر مقررات مربوط موضوع این قانون، کالای قاچاق محسوب و مشمول قوانین و مقررات مربوط می شود.

4- نگهداری دفاتر کل و روزنامه

فقط مودیان گروه اول مشاغل (موضوع آیین نامه ماده 95) و اشخاص حقوقی مکلف به پلمپ دفاتر قانونی می باشند. دفاتر هر سال مالی را می بایست تا پایان سال قبل از طریق مراجعه به سامانه دریافت و پلمپ دفاتر قانونی به نشانی زیر دریافت و اسناد و رویدادهای مالی و حسابداری را به ترتیب تاریخ در این دفاتر ثبت کنید.
سامانه دریافت و پلمپ دفاتر قانونی
نکته: مودیان گروه دوم و سوم مشاغل (موضوع آیین نامه ماده 95) مکلف به پلمپ و نگهداری دفاتر قانونی نیستند.
مواد قانونی مربوط به نگهداری دفاتر قانونی از قرار زیر هستند:
ماده 95 قانون مالیات های مستقیم:
صاحبان مشاغل موضوع این فصل موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند.
فصل پنجم آیین نامه موضوع ماده 95: تکالیف مودیان درخصوص نگهداری دفاتر و یا اسناد و مدارک:
صاحبان مشاغلی که در گروه اول قرار می¬گیرند و کلیه اشخاص حقوقی مکلف به نگهداری دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر حسب مورد دستی یا ماشـینی (مکانیزه- الکترونیکی) متکی به اسناد و مدارک با رعـایت مفاد این آیین نامه می¬باشند.

5- تسلیم اظهارنامه مالیاتی

یکی از مهمترین و بنظر من حیاتی ترین تکالیف مالیاتی برای هر شرکت و کسب و کاری تهیه تنظیم و تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی است.
در آیین نامه ماده 95 اظهارنامه مالیاتی بدین صورت تعریف شده است: اظهارنامه مالیاتی فرمی است به منظور اظهار درآمدها، هزینه¬ها، دارایی¬ها، بدهی¬ها، سرمایه، معافیت¬ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات، بخشودگی مالیاتی و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی حسب مورد که برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات¬های مستقیم، بر حسب نوع و حجم فعالیت اشخاص مذکور مطابق نمونه¬ هایی که توسط سازمان، تهیه و اعلام می¬شود.
در قانون مالیات های مستقیم انواع و اقسام اظهارنامه ها تعریف و مقررات راجع به آنها وضع شده است ولی در اینجا مقصود ما فقط دو نوع از این اظهارنامه هاست. یکی اظهارنامه مشاغل موضوع ماده 100 و دیگری اظهارنامه شرکت ها موضوع ماده 110 قانون مالیات های مستقیم به شرح مواد قانونی زیر:
ماده 100 – مودیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک¬ سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق‌ نمونه‌ای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات ‌متعلق را به نرخ مذکور در ماده (131) این قانون پرداخت نمایند.
ماده 110 – اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌الشرکه یا تعداد سهام و نشانی‌ هر یک از آنها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص ‌حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

6- ارسال فهرست معاملات فصلی

اشخاصی که در قانون نام برده شده باید هر سه ماه یکبار و تا یک ماه و نیم پس از هر فصل فهرست کلیه معاملاتی که در آن فصل انجام داده اند را از طریق سامانه ارسال فهرست معاملات فصلی به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
ماده 9 آیین نامه تبصره 3 ماده 169 ق.م.م:
اشخاص زیر مشمول ارسال فهرست معاملات می باشند:
الف) کلیه اشخاص حقوقی
ب) صاحبان مشاغلی که حسب نوع و یا حجم فعالیت جزو گروه اول موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون محسوب می شوند.

این 6 تکلیفی که گفته شد قطعا تمام تکالیف نیستند ولی سعی شد مهمترین تکالیف و مواد قانونی مرتبط با آنها در این مطلب عنوان شود.

نرخ و درصد مالیات استارتاپ ها چقدر است؟

در اینجا هم بستگی دارد شما بصورت مودی حقیقی فعالیت کنید یا مودی حقوقی و شرکتی. در این قسمت هیچ تفکیکی بین کسب و کارهای نوپا و استارتاپها و فعالیت های مجازی با سایر شرکتها و کسب و کارها قائل نشده اند و همه کسب و کارها چه آنلاین و چه سنتی با نرخ ثابتی محاسبه می شوند. در قانون مالیات های مستقیم نرخ مالیات کلیه اشخاص حقیقی در ماده 131 ذکر شده است.
مـاده 131 قانون مالیات های مستقیم: نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای می‌باشد به شرح زیر است:
1-تا میزان دو میلیارد ریال (2,000,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ پانزده درصد (15%)
2-نسبت به مازاد دو میلیارد (2,000,000,000) ریال تا میزان چهار میلیارد (4,000,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد (20%)
3- نسبت به مازاد چهار میلیارد (4,000,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست و پنج درصد (25%)
نکته مهم: مالیات بر سود فعالیت گرفته می شود نه بر میزان فروش
با توجه به این نکته اگر شخص حقیقی در یک سال 50 میلیون تومان (البته بعد از کسر معافیتها) سود بدست آورد با نرخ 15 درصد مالیات قابل پرداخت عبارت است از 7.5 میلیون تومان.
و نرخ مالیات اشخاص حقوقی بر اساس ماده 105 بصورت زیر تعیین شده است:
جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیت‌های‌ انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج ‌از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع ‌غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق ‌مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای می‌باشد، مشمول مالیات ‌به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود.
پس اگر یک شرکت در یک سال مالی مبلغ 50 میلیون تومان (پس از کسر معافیتها) سود بدست آورد مالیات این شرکت برابر است با 12.5 میلیون تومان.